Göz Kayması (Şaşılık) Nedir?
Göz kayması, tıbbi adıyla şaşılık, iki gözün aynı noktaya bakamaması durumudur. Bu durumda gözlerden biri düz bakarken diğeri içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir. Şaşılık, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir ve tedavi edilmezse kalıcı görme problemlerine yol açabilir. Şaşılık tedavisi, durumun tipine, şiddetine, hastanın yaşına ve altta yatan nedenlere göre değişiklik gösterir. Erken teşhis ve müdahale, tedavi başarısını artıran en önemli faktörlerdendir.
Göz Kayması Tedavi Yöntemleri
Şaşılık tedavisinde amaç, gözlerin paralel hale getirilmesi, çift görmenin önlenmesi ve derinlik algısının (üç boyutlu görüş) geliştirilmesidir. İşte etkili tedavi yöntemleri:
- Gözlük Kullanımı: Bazı şaşılık türleri (özellikle uyumlu şaşılık) hipermetropi gibi kırma kusurlarından kaynaklanır. Doğru numaralı gözlükler, gözdeki kaymayı tamamen veya kısmen düzeltebilir. Bu, genellikle çocuklarda ilk denenen basit ve etkili bir yöntemdir.
- Ortoptik Tedavi (Göz Egzersizleri): Bu tedavi, göz kaslarının koordinasyonunu ve beyindeki görme merkezlerinin işlevini geliştirmeyi amaçlar. Özellikle "yakınsama yetersizliği" adı verilen ve yakına bakarken gözlerin içe kaymasında zorlanma yaşanan durumlarda oldukça etkilidir. Egzersizler, bir ortoptist (göz terapisti) gözetiminde yapılır.
- Kapama Tedavisi: Şaşılığa genellikle "göz tembelliği" (ambliyopi) eşlik eder. Bu durumda, beyin kaymayan gözden gelen görüntüyü tercih eder ve kayan gözün görme yeteneği zayıflar. Kapama tedavisinde, iyi gören göz belli sürelerle kapatılarak, tembel olan gözün kullanılması ve görme keskinliğinin artırılması hedeflenir. Bu, genellikle çocukluk döneminde uygulanan temel bir tedavidir.
- Botox Enjeksiyonu (Botulinum Toksin): Bu yöntemde, kaymaya neden olan aşırı kasılmış göz kasına botulinum toksini enjekte edilir. Toksin, kası geçici olarak felç ederek kasın gücünü azaltır ve gözün normal pozisyona gelmesini sağlar. Etkisi genellikle 3-6 ay sürer. Bazı vakalarda bu süre kalıcı düzelme için yeterli olabilir. Özellikle yetişkinlerde ani başlayan şaşılıklarda ve cerrahi öncesi denenebilecek bir seçenektir.
- Şaşılık Ameliyatı (Cerrahi Tedavi): Diğer yöntemlerle düzelmeyen şaşılıklarda en yaygın ve etkili tedavi yöntemidir. Cerrahide amaç, göz küresini hareket ettiren kasların gücünü veya pozisyonunu ayarlayarak gözlerin aynı hizaya gelmesini sağlamaktır. Ameliyat genellikle genel anestezi altında yapılır.
- Cerrahi, gözün dışındaki kaslara müdahale eder, gözün kendisine dokunmaz.
- Bazı durumlarda tek bir ameliyat yeterli olabilirken, karmaşık vakalarda ikinci bir müdahale gerekebilir.
- Cerrahi, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde uygulanabilir. Yetişkinlerde genellikle kozmetik düzelme ve çift görmenin ortadan kaldırılması amaçlanır.
Hangi Yöntem Ne Zaman Etkilidir?
- Çocuklarda: Gözlük, kapama tedavisi ve ortoptik egzersizler ilk basamak tedavilerdir. Erken yaşta (tercihen 7-8 yaşından önce) başlandığında başarı oranı çok yüksektir. Cerrahi, genellikle bu yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda düşünülür.
- Yetişkinlerde: Yetişkinlerde şaşılık genellikle çocukluktan kalma veya travma, inme, nörolojik hastalıklar gibi nedenlerle sonradan ortaya çıkar. Gözlük ve Botox, bazı vakalarda fayda sağlayabilir. Ancak, kalıcı ve kesin çözüm için en etkili yöntem genellikle cerrahidir. Cerrahi, yetişkinlerde de oldukça başarılı sonuçlar verir.
Sonuç
Göz kayması tedavi edilebilir bir durumdur. Hiçbir şaşılık tipi "kendiliğinden geçer" diye ihmal edilmemelidir. Tedavi seçenekleri kişiye özeldir ve mutlaka bir göz hastalıkları uzmanı (oftalmolog) tarafından detaylı bir muayene sonrasında belirlenmelidir. Özellikle çocuklarda erken teşhis, göz tembelliği gibi kalıcı hasarları önlemede hayati öneme sahiptir. |
