Gözün içe çökmesi neden olur ve nasıl tedavi edilir?

Gözün içe çökmesi, tıbbi adıyla "enoftalmi", göz küresinin normal pozisyonuna göre daha geride, orbita (göz çukuru) içine doğru yer değiştirmesi durumudur. Bu durum genellikle tek taraflı olarak görülse de, bazen her iki gözü de etkileyebilir. Enoftalmi, altta yatan ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğinden mutlaka uzman bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Gözün içe çökmesine yol açan pek çok farklı neden bulunmaktadır. Bunlar arasında en yaygın olanları şunlardır:

• Dehidrasyon (Vücudun Aşırı Sıvı Kaybetmesi): Vücudun susuz kalması, göz çevresindeki yağ dokusunun ve yumuşak dokuların hacim kaybetmesine neden olarak gözün içe çökük görünmesine yol açabilir. Bu genellikle geçici bir durumdur.
• Yaşlanma: İlerleyen yaşla birlikte yüzdeki yağ dokuları azalır ve cilt sarkar. Bu süreç, özellikle göz çevresinde belirginleşerek gözlerin daha çökük görünmesine neden olur.
• Kronik Hastalıklar: Uzun süreli ve yıkıcı nitelikteki bazı hastalıklar (ileri evre kanser, tüberküloz, AIDS gibi) vücuttaki yağ ve kas kitlesinin kaybına (kaşeksi) yol açarak göz çukurundaki yağ yastıkçıklarının da erimesine ve gözün çökmesine sebep olabilir.
• Orbita Kırıkları: Göz çukurunu oluşturan kemiklerde meydana gelen kırıklar (genellikle "blow-out" kırığı olarak adlandırılır), göz küresinin destek dokularını etkileyerek içe doğru kaymasına neden olur. Bu duruma çift görme de eşlik edebilir.
• Sinir Sistemi Hastalıkları: Horner Sendromu gibi sempatik sinir sistemini etkileyen durumlarda, göz kapağı düşüklüğü (ptozis) ve göz bebeğinde küçülme (miyozis) ile birlikte hafif bir içe çökme görülebilir.
• Doğumsal (Konjenital) Nedenler: Bazı bireylerde göz çukuru yapısal olarak daha derin olabilir veya gelişimsel bozukluklar (örneğin, göz kaslarının yetersiz gelişimi) enoftalmiye yol açabilir.
• Paranasal Sinüs Problemleri: Kronik sinüzit veya sinüs cerrahisi sonrasında göz çukuru ile sinüsler arasındaki duvarın zayıflaması, gözün içe çökmesine neden olabilir.
• Radyoterapi (Işın Tedavisi): Baş ve boyun bölgesine uygulanan radyoterapi, zamanla orbita dokularında büzüşme ve fibrozise (sertleşme) yol açarak gözün içe çökmesine sebep olabilir.

Ana belirti, gözün normalden daha geride durmasıdır. Buna ek olarak şunlar görülebilir:

• Üst göz kapağında çöküklük
• Göz kapağında düşüklük (ptozis)
• Göz hareketlerinde kısıtlılık ve çift görme (özellikle travma sonrası)
• Gözde asimetrik bir görünüm

Tanı için ilk adım, bir göz hastalıkları uzmanı (oftalmolog) tarafından kapsamlı bir göz muayenesidir. Hekim şunları yapacaktır:

• Özgeçmiş ve Aile Öyküsü: Hastanın genel sağlık durumu, geçirdiği hastalıklar, travmalar ve ailede benzer durumlar sorgulanır.
• Görsel Muayene: Gözün pozisyonu, göz kapaklarının durumu ve göz hareketleri değerlendirilir.
• Eksoftalmometre Ölçümü: Göz küresinin orbita kenarına göre ne kadar önde veya geride olduğunu milimetrik olarak ölçen özel bir alet kullanılır.
• Görüntüleme Yöntemleri: Altta yatan nedeni belirlemek için Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) istenebilir. Bu yöntemler orbita kırıklarını, tümörleri veya diğer yapısal anomalileri tespit etmede oldukça etkilidir.

Tedavi, altta yatan nedene doğrudan bağlıdır. Tek bir tedavi yöntemi yoktur; plan tamamen teşhise göre şekillenir.

• Altta Yatan Hastalığın Tedavisi: Eğer enoftalmi dehidrasyona bağlıysa sıvı takviyesi yapılır. Kronik bir hastalık söz konusuysa, o hastalığın tedavisi öncelik taşır.
• Cerrahi Müdahale: En sık başvurulan tedavi yöntemidir. Amacı, göz küresini normal konumuna getirmek ve estetik görünümü düzeltmektir. Cerrahi seçenekler şunları içerir
• Orbita İmplantları: Göz çukuruna, hacim kaybını telafi etmek ve gözü öne itmek için yağ, silikon, hidroksiapatit veya medpor gibi çeşitli malzemelerden yapılmış implantlar yerleştirilir.
• Yağ Greftleme (Yağ Enjeksiyonu): Hastanın kendi vücudundan (genellikle karın veya uyluktan) alınan yağ dokusu, göz çukuruna enjekte edilerek hacim artışı sağlanır.
• Orbita Kırık Onarımı: Travma sonucu oluşan kırıklar, göz küresini desteklemek ve hareket kısıtlılığını gidermek amacıyla cerrahi olarak onarılır.
• Kozmetik Çözümler: Cerrahi bir seçenek değilse veya hasta cerrahi istemiyorsa, makyaj teknikleri ile göz çevresindeki gölgeler hafifletilerek çökük görünüm kamufle edilebilir.

Gözün içe çökmesi, basit bir kozmetik sorundan çok daha ciddi tıbbi durumların habercisi olabilir. Ani başlangıçlı, ilerleyici veya travma sonrası gelişen göz çökmeleri acil tıbbi değerlendirme gerektirir. Doğru teşhis ve zamanında müdahale, hem görme fonksiyonunun korunması hem de estetik sonuçlar açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, böyle bir durum fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir göz hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.