Pörtlek göz nasıl düzeltilir? hangi yöntemler etkilidir?

Pörtlek göz, tıbbi adıyla ekzoftalmi veya proptozis, göz kürelerinin normalden daha fazla öne doğru çıkık görünmesi durumudur. Bu durum genellikle altta yatan bir tıbbi sorunun belirtisidir ve sadece kozmetik bir mesele olmaktan çok, bir sağlık probleminin işareti olarak ele alınmalıdır. En yaygın nedeni Graves hastalığı olarak bilinen tiroid bezinin aşırı çalışmasıdır (hipertiroidi). Graves hastalığında, bağışıklık sisteminin neden olduğu iltihap, göz çevresindeki yağ ve kas dokularında şişmeye yol açar, bu da gözlerin öne doğru itilmesine neden olur.

Pörtlek gözün tek bir nedeni yoktur; çeşitli faktörler bu duruma yol açabilir. Başlıca nedenler şunlardır:

• Graves Hastalığı: En sık görülen nedendir. Tiroid hormonlarının aşırı üretimi ile karakterize otoimmün bir hastalıktır.
• Göz Ardı Tümörleri: Göz çevresindeki veya sinirlerdeki tümörler gözü itebilir.
• Enfeksiyonlar: Göz çevresindeki dokularda oluşan ciddi enfeksiyonlar (selülit gibi) şişmeye neden olabilir.
• Travma: Göz çevresindeki kemiklerde kırık veya kanama gözün pozisyonunu değiştirebilir.
• Damarsal Anormallikler: Göz arkasındaki damarlarda anevrizma veya fistül gibi sorunlar.
• Diğer Nedenler: Sarkoidoz, lenfoma gibi sistemik hastalıklar da nadiren pörtlek göze yol açabilir.

Pörtlek göz şikayeti olan bireyler öncelikle bir göz hastalıkları uzmanı (oftalmolog) veya endokrinolog tarafından değerlendirilmelidir. Teşhis sürecinde şunlar yapılır:

• Fizik Muayene: Gözlerin çıkıklık derecesi ölçülür (ekzoftalmometre ile).
• Görüntüleme Yöntemleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile göz çevresi dokular incelenir.
• Kan Testleri: Tiroid fonksiyon testleri (TSH, T3, T4) ve tiroid antikorları ölçülür.
• Göz Fonksiyon Testleri: Görme keskinliği, göz hareketleri ve görme alanı test edilir.

Pörtlek gözün tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Tedavi sadece görünümü iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda göz sağlığını korumayı ve komplikasyonları (kornea hasarı, görme kaybı gibi) önlemeyi amaçlar. İşte etkili yöntemler:

Bu, tedavinin en kritik aşamasıdır. Nedene yönelik tedaviler şunları içerir:

• Tiroid Hastalıklarının Kontrolü: Graves hastalığına bağlı pörtlek gözde, tiroid hormon seviyeleri antitiroid ilaçlar (propiltiyourasil, metimazol), radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi ile kontrol altına alınır. Tiroid fonksiyonlarının normale dönmesi, göz bulgularının hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Enfeksiyon veya Tümör Tedavisi: Enfeksiyon varsa antibiyotikler, tümör varlığında ise cerrahi, radyoterapi veya kemoterapi uygulanır.

Gözdeki iltihabı ve şişliği azaltmak için kullanılır:

• Kortikosteroidler: Yüksek doz kortikosteroidler (prednizon gibi), Graves hastalığına bağlı şiddetli göz tutulumunda iltihabı hızla baskılamak için damar yoluyla veya ağızdan verilir. Etkili olmakla birlikte uzun süreli kullanımda yan etkileri olabilir.
• İmmünosupresif İlaçlar: Steroidlere yanıt vermeyen durumlarda azatioprin, siklosporin gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilir.
• Hedefe Yönelik Biyolojik Ajanlar: Rituksimab gibi ilaçlar, Graves oftalmopatide umut vaat etmektedir.

Özellikle Graves oftalmopatide, ilaç tedavisine yanıt vermeyen, iltihaplı ve şiş dokuları hedef alan düşük dozlu radyoterapi uygulanabilir. Bu yöntemle, göz çevresindeki anormal doku büyümesi ve iltihap baskılanmaya çalışılır.

İlaç tedavileri yetersiz kaldığında veya durum stabil hale geldiğinde cerrahi seçenekler devreye girer. Cerrahi, genellikle son çare olarak düşünülse de etkili ve kalıcı sonuçlar sunar:

• Orbital Dekompresyon Cerrahisi: En etkili ve yaygın cerrahi yöntemdir. Göz yuvasındaki (orbita) kemiklerden veya yağ dokusundan bir kısmı çıkarılarak gözün geriye doğru yerleşmesi için yer açılır. Bu, çıkıklığı belirgin şekilde azaltır.
• Göz Kapağı Cerrahisi: Gözler çıkık olduğunda göz kapakları gerilir ve daha açık görünür. Blefaroplasti (göz kapağı düzeltme) veya kapak retraksiyon cerrahisi ile kapakların normal pozisyonu restore edilir.
• Şaşılık Cerrahisi: Pörtlek göze eşlik eden çift görmeyi (diplopi) düzeltmek için göz kasları üzerinde ameliyat yapılır.

Bu yöntemler cerrahi veya ilaç tedavisi kadar kalıcı olmasa da, hastanın konforunu artırır ve komplikasyonları önler:

• Yapay Gözyaşı Damlaları: Göz kuruluğunu ve tahrişi gidermek için kullanılır.
• Güneş Gözlüğü: Işığa hassasiyeti (fotofobi) azaltır ve gözü rüzgar ve tozdan korur.
• Baş Yüksek Yatma: Geceleri başı yüksekte yatmak, göz çevresindeki ödemi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sigaranın Bırakılması: Sigara, Graves oftalmopatinin şiddetini artıran en önemli faktörlerden biridir. Tedavinin etkinliği için sigara mutlaka bırakılmalıdır.

Pörtlek göz, kozmetik bir endişenin ötesinde, ciddiye alınması gereken tıbbi bir durumdur. Etkili bir düzeltme için mutlaka bir uzman hekime başvurulmalı ve altta yatan neden teşhis edilmelidir. Tedavi seçenekleri kişiye özeldir ve hastalığın nedeni, şiddeti ve evresine göre planlanır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hem görünümde önemli bir iyileşme sağlanabilir hem de göz fonksiyonları korunabilir.